CNQP&KT - Là cơ sở nghiên cứu khoa học hàng đầu về lĩnh vực vật liệu nổ phục vụ quốc phòng và kinh tế, Viện Thuốc phóng Thuốc nổ (thuộc Tổng cục Công nghiệp quốc phòng) đã có những đóng góp quan trọng vào việc nghiên cứu thiết kế, chế tạo các loại vũ khí, trang bị kỹ thuật phục vụ Quân đội và tham gia phát triển kinh tế đất nước.

Chuyên ngành vật liệu nổ là lĩnh vực đặc thù của ngành Quân giới trước đây (nay là Tổng cục Công nghiệp quốc phòng - CNQP), gắn liền với nghiên cứu thiết kế, chế tạo vũ khí, đạn dược, bom mìn... Bên cạnh đó, vật liệu nổ phục vụ dân sự còn gắn với các ngành của nền kinh tế quốc dân, như: khai mỏ, xây dựng, dầu khí, cứu hộ cứu nạn… Trong những năm qua, được sự quan tâm đầu tư của Nhà nước, Bộ Quốc phòng và sự nỗ lực phấn đấu, vươn lên của cán bộ, công nhân viên, người lao động, Viện Thuốc phóng Thuốc nổ đã có bước phát triển vững chắc, khẳng định vị thế của một viện nghiên cứu chuyên ngành vật liệu nổ hàng đầu của Quân đội và đất nước.

Nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ phục vụ quốc phòng - an ninh là nhiệm vụ chính trị trọng tâm của Viện. Lĩnh vực thuốc phóng, thuốc nổ ở nước ta đang trong giai đoạn đầu của quá trình xây dựng và phát triển. Do tính chất đặc thù của lĩnh vực nghiên cứu gắn liền với vũ khí, trang bị nên các nước không chuyển giao hết những bí quyết, kinh nghiệm trong lĩnh vực này cho nước khác. Trước khó khăn đó, đội ngũ cán bộ nghiên cứu của Viện đã không ngừng học hỏi, tìm tòi, sáng tạo trong nghiên cứu khoa học và thực tiễn để nghiên cứu thành công các sản phẩm  phục vụ quân sự. Với phương châm “Khoa học, thiết thực, an toàn, hiệu quả”, Viện luôn chú trọng nghiên cứu phải tạo ra được sản phẩm để sử dụng hiệu quả trong thực tiễn và kết hợp chặt chẽ giữa nghiên cứu nền, nghiên cứu cơ bản với nghiên cứu ứng dụng. Trong giai đoạn 2015-2020, Viện đã triển khai thực hiện 93 đề tài khoa học - công nghệ (KHCN) các cấp. Các đề tài đã bám sát các chương trình, đề án quan trọng phát triển vũ khí, trang bị và nhu cầu của các đơn vị trong toàn quân. Hoạt động nghiên cứu KHCN ngoài việc tạo ra sản phẩm áp dụng vào thực tiễn nhiệm vụ quốc phòng - an ninh, còn tạo ra các công nghệ mới trong sản xuất thuốc phóng, thuốc nổ mà trước đây trong nước chưa sở hữu, làm chủ... Đặc biệt, nhiều quy trình công nghệ đã được hình thành trong quá trình nghiên cứu KHCN. Từ đó, phát triển thành các dây chuyền sản xuất nhỏ phù hợp với quy mô sản phẩm và có thể xây dựng các dây chuyền sản xuất lớn tại các nhà máy CNQP khi nhu cầu tăng cao.

Bên cạnh nghiên cứu KHCN, Viện thường xuyên đảm nhận nhiệm vụ đảm bảo sản xuất quốc phòng của Tổng cục CNQP, như: ban hành, thẩm định các tài liệu thiết kế, tài liệu công nghệ; tham gia giải quyết các vướng mắc kỹ thuật trong quá trình sản xuất vũ khí, đạn dược; đào tạo bồi dưỡng kiến thức vật liệu nổ cho cán bộ kỹ thuật, công nhân tại các nhà máy; phân tích, giám định thuốc phóng, thuốc nổ, tiền chất thuốc nổ, vật tư cho sản xuất vật liệu nổ quân sự và dân sự. Với kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm thực tiễn và tâm huyết nghề, đội ngũ cán bộ của Viện đã giúp các nhà máy giải quyết nhiều vướng mắc về kỹ thuật trong các dự án đầu tư chuyển giao công nghệ; trong sản xuất quốc phòng và nâng cao chất lượng các sản phẩm. Bên cạnh đó, hằng năm, Viện đảm nhận phân tích, giám định một lượng lớn thuốc phóng, thuốc nổ, các vật tư sản xuất quốc phòng, tiền chất thuốc nổ của các đơn vị trong và ngoài Quân đội đảm bảo khách quan, nhanh chóng, kịp thời.

Viện Thuốc phóng Thuốc nổ là đơn vị nghiên cứu của Quân đội đi đầu trong ứng dụng các sản phẩm thuốc phóng, thuốc nổ vào phục nền kinh tế quốc dân.

Nhiều năm qua, Viện liên tục được Bộ Quốc phòng, Tổng cục CNQP giao nhiệm vụ sản xuất một số sản phẩm quốc phòng. Đây là các sản phẩm từ các đề tài, đề án KHCN do Viện chủ trì thực hiện nghiên cứu thành công, phù hợp với mặt bằng và công nghệ tại Xí nghiệp Vật liệu nổ. Các sản phẩm quốc phòng do Viện sản xuất luôn đạt yêu cầu chất lượng cao và đáp ứng tiến độ. Qua thực tế sản xuất, Viện  có điều kiện tích lũy kinh nghiệm thực tiễn để cải tiến dây chuyền sản xuất, cải tiến mẫu mã và nâng cao chất lượng sản phẩm. Hằng năm, Viện còn có hàng chục sáng kiến, cải tiến kỹ thuật được áp dụng trong sản xuất, đem lại hiệu quả kinh tế rõ rệt và nâng cao các điều kiện đảm bảo an toàn, giảm thiểu bệnh nghề nghiệp cho người lao động. Việc đẩy mạnh hoạt động của Xí nghiệp Vật liệu nổ thuộc Viện, đưa xí nghiệp thành cơ sở chế thử, sản xuất các sản phẩm nghiên cứu phục vụ quốc phòng và kinh tế quốc dân đã góp phần quan trọng trong việc gắn kết quá trình nghiên cứu với sản xuất, nâng cao khả năng ứng dụng vào thực tế sản xuất, tạo thành chuỗi khép kín từ khâu nghiên cứu cơ bản cho đến sản phẩm cuối cùng.

Có thể khẳng định, hiện nay, Viện Thuốc phóng Thuốc nổ là đơn vị nghiên cứu của Quân đội đi đầu trong lĩnh vực ứng dụng các sản phẩm chuyên ngành thuốc phóng, thuốc nổ vào phục nền kinh tế quốc dân. Đây là bước đột phá của lãnh đạo, chỉ huy và đội ngũ cán bộ nghiên cứu của Viện qua các thời kỳ. Bên cạnh xác định nhiệm vụ quốc phòng là quan trọng hàng đầu thì hoạt động dịch vụ KHCN và kinh tế cũng không kém phần quan trọng. Hoạt động này bổ trợ để tăng cường các nguồn lực cho Viện thực hiện các nhiệm vụ chính trị; tăng tiềm lực KHCN, sản xuất; đồng thời cải thiện đời sống cán bộ, công nhân viên, người lao động và là tiền đề để thực hiện thành công việc tổ chức lại Viện Thuốc phóng Thuốc nổ hoạt động theo cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của tổ chức khoa học và công nghệ công lập (theo Nghị định 115, nay là Nghị định 54 của Chính phủ). Các hoạt động dịch vụ KHCN của Viện không chỉ phục vụ phát triển kinh tế mà cả quốc phòng, an ninh. Đặc biệt là Viện không nhập khẩu công nghệ cũng như dây chuyền sản xuất các sản phẩm kinh tế mà tự nghiên cứu, chế thử, thử nghiệm và đưa vào ứng dụng thực tế. Một số sản phẩm kinh tế tiêu biểu của Viện đã và đang tạo dựng được thương hiệu là thuốc nổ TNP-1, thuốc nổ nhũ tương TNP-1E, khối mồi nổ năng lượng cao VE-05, đạn mở vỉa dầu khí. Các sản phẩm thuốc nổ Anfo, thuốc nổ nhũ tương rời đã được Viện nghiên cứu thành công và đang chuẩn bị sản xuất đưa ra thị trường.

Trong thời gian tới, trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ được giao, Viện sẽ tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu KHCN, đảm bảo sản xuất quốc phòng, tổ chức sản xuất quốc phòng, kinh tế và thực hiện các hoạt động dịch vụ KHCN. Trọng tâm công tác nghiên cứu là tổ chức triển khai thực hiện thành công các đề tài, nhiệm vụ KHCN chuyển tiếp, mở mới năm 2021 và định hướng nghiên cứu phát triển sản phẩm mới cho các loại vũ khí hiện đại, thông minh và giải quyết các nút thắt về chất lượng thuốc hỏa thuật. Bên cạnh đó, Viện cũng tập trung xây dựng, bồi dưỡng, đào tạo đội ngũ cán bộ chuyên môn, chuyên gia lĩnh vực thuốc phóng, thuốc nổ; tham mưu đề xuất đầu tư xây dựng hạ tầng, phòng thí nghiệm, khu chế thử, thử nghiệm, đáp ứng các yêu cầu nhiệm vụ được giao.

Phát huy những kết quả đã đạt được, Viện Thuốc phóng Thuốc nổ tiếp tục nỗ lực, phấn đấu khẳng định vai trò đi đầu trong nghiên cứu, thiết kế, chế thử, chuyển giao công nghệ, ứng dụng vào sản xuất các sản phẩm vật liệu nổ quân sự và dân sự; tạo bước đột phá mới trong thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, kinh tế; xây dựng đơn vị phát triển vững chắc, góp phần xây dựng Quân đội chính quy, tinh nhuệ, hiện đại.

Đại tá, TS. PHẠM VĂN TOẠI

Viện trưởng Viện Thuốc phóng Thuốc nổ